Op 4 april 2019 verscheen in het Belgisch Staatsblad een wet die in het Wetboek van economisch recht drie sets van nieuwe regels invoert voor relaties tussen ondernemingen. Ze hebben betrekking op onrechtmatige contractuele bedingen, misbruik van de zogenaamde economische afhankelijkheid van een onderneming en oneerlijke marktpraktijken tussen ondernemingen. Deze wet heeft belangrijke gevolgen voor de contractpraktijk en de bedrijfsvoering van ondernemingen. Hierna schetsen we kort de krachtlijnen van de nieuwe wet, met een focus op de nieuwe regeling inzake misbruik van economische afhankelijkheid.
Misbruik van economische afhankelijkheid
De wetgever heeft een bijkomende categorie van restrictieve mededingingspraktijken in het leven geroepen, naast de mededingingsbeperkende afspraken en het misbruik van machtspositie. Voortaan zal het ondernemingen ook verboden zijn om misbruik te maken van een positie van economische afhankelijkheid van een andere onderneming, waardoor de mededinging op de betrokken Belgische markt of op een wezenlijk deel daarvan kan worden aangetast.
De definitie van het begrip positie van economische afhankelijkheid is “een positie van onderworpenheid van een onderneming ten aanzien van één of meerdere andere ondernemingen gekenmerkt door de afwezigheid van een redelijk equivalent alternatief, beschikbaar binnen een redelijke termijn, en onder redelijke voorwaarden en kosten, die deze of elk van deze ondernemingen toelaten om prestaties of voorwaarden op te leggen die niet kunnen verkregen worden in normale marktomstandigheden”.
Conform de nieuwe wet kan er aldus sprake zijn van misbruik van de economische afhankelijkheid van een onderneming in de volgende situaties:
1. de weigering van een verkoop, een aankoop of van andere transactievoorwaarden;
2. het rechtstreeks of zijdelings opleggen van onbillijke aan- of verkoopprijzen of van andere onbillijke contractuele voorwaarden;
3. de beperking van de productie, de afzet of de technische ontwikkeling ten nadele van de verbruikers;
4. de toepassing ten opzichte van economische partners van ongelijke voorwaarden bij gelijkwaardige prestaties, waarmee hen nadeel wordt berokkenend bij de mededinging;
5. het feit dat het sluiten van overeenkomsten afhankelijk wordt gesteld van de aanvaarding door de economische partners van bijkomende prestaties, die naar hun aard of volgens het handelsgebruik geen verband houden met het onderwerp van deze overeenkomsten.
Een misbruik van een positie van economische afhankelijkheid kan door de Belgische Mededingingsautoriteit, ambtshalve of na een klacht, worden gesanctioneerd met geldboetes tot 2% van de omzet van de betrokken onderneming. Er kunnen ook dwangsommen worden opgelegd in geval van niet-naleving van een beslissing van de Belgische Mededingingsautoriteit.
Los daarvan, kan een misbruik van een positie van economische afhankelijkheid mogelijk ook aanleiding geven tot privaatrechtelijke vorderingen, bijvoorbeeld tot schadevergoeding, tot staking of tot nietigverklaring van een volledige overeenkomst of een deel ervan.
De nieuwe regels inzake het misbruik van economische afhankelijkheid zullen in werking treden op de eerste dag van de dertiende maand die volgt op de maand van publicatie van de wet in het Belgisch Staatsblad, dus op 1 mei 2020.
Voor meer informatie omtrent dit topic, neem rechtstreeks contact op met Leif Maris.